بهترین روش و ابزار گردآوری اطلاعات در پروپوزال+مزایا و معایب – (جلسه بیست و یکم)

برترین ابزارهای پژوهش کدام اند؟

به منظور پاسخگویی به فرضیه‌ها یا سؤالات پژوهش نیاز به یک سری شواهد داریم که داده‌های ما را تشکیل می‌دهند. داده‌ها زمانی که با یکدیگر یکپارچه شوند و تجزیه و تحلیل شوند، می‌توانند اطلاعات مهمی را به دست آورند که از آنها به عنوان یافته‌های پژوهش یاد می‌شود.

برای جمع‌آوری داده‌ها چند روش وجود دارد که از آنها به‌عنوان ابزارهای پژوهش یاد می‌شود. با توجه به ماهیت مسئله و متغیرهای پژوهش و البته مسائلی مانند تخصص پژوهشگر، هزینه، زمان و زمینه، نوع ابزار را انتخاب می‌کنیم:

• پرسشنامه
• مصاحبه
• مشاهده
• اسناد و مدارک
• شواهد بالینی

این موارد ابزارهای پژوهشی هستند که می‌توانیم از آنها در پژوهش استفاده کنیم که در خصوص هر یک از این‌ها و معایب و مزایایی که دارند صحبت خواهیم کرد.

روش مشاهده

یکی از روش‌های جمع‌آوری اطلاعات که پژوهشر طی آن به ضبط و ثبت اطلاعات مربوط به موضوع مورد نظر خود که شاهد وقوع آن بوده است می‌پردازد، روش مشاهده است.

هدف پژوهشگر در روش مشاهده ایجاد تغییر در پدیده یا محیط مورد بررسی نیست بلکه صرفاً بررسی و مشاهده‌ی حوادث و واقایع مطابق با آنچه که اتفاق افتادند، رخ می‌دهد.

محقق در این روش عمدتاً شاهد رفتارها، کنش‌ها و اعمال است تا گفتارها، گویش‌های و عقاید.

• نکته (۱): اگر پاسخگو قادر به انتقال اطلاعات نباشد یا جواب غیر واقع بدهد، سؤال کردن بی فایده است و مشاهده‌ی مستقیم تنها راه دستیابی به اطلاعات خواهد بود.
• نکته (۲): مشاهده روشی است که با دقت و بینش کافی همراه بوده و در آن مجموعه‌ی اطلاعات و مشاهدات به طور دقیق ثبت و ضبط می‌شوند

کی گفته انجام پروپوزال سخته؟ دیگه نگران پروپوزال خود نباشید! در هر رشته ای که هستید سفارش خود را به تزمن بسپارید.

مزایا و معایب روش مشاهده

• مزایا

– اعتبار قابل توجه اطلاعات ضبط شده

به ویژه این‌که می‌توانیم بعدها بدون این که تحریفی در اطلاعات ایجاد شده باشد، مجدد به اطلاعات ضبط شده رجوع کنیم.

– وابستگی غیر مستقیم روش مشاهده به موضوع مورد مشاهده
– عدم نیاز به جلب رضایت پاسخگو
– امکان توصیف کامل و جامع حادثه

• محدودیت‌ها

– خطای سیستماتیک
– اتکا به زمان حال
– غیر قابل پیش‌بینی بودن حوادث
– وسعت حادثه

ممکن است باعث شود که مشاهده‌گر نتواند به طور کامل حادثه را مشاهده کند.

– عدم توانایی در آزمون فرضیه
– کیفی بودن اطلاعات
– غیر سیستماتیک بودن اطلاعات و مشاهدات
– متکی بودن به ظواهر علوم

روش مصاحبه

هنگامی که کسب اطلاعات از طریق مشاهده یا مطالعه امکان‌پذیر نباشد، مصاحبه مناسب‌ترین روش جمع‌آوری اطلاعات تلقی می‌شود.
با توجه به انعطاف‌پذیری روش مصاحبه باید گفت که این روش یکی از بنیادی‌ترین و شاید بهترین روش‌های جمع‌آوری اطلاعات باشد.
در فرایند یک مصاحبه عوامل زیادی از جمله مصاحبه‌کننده، مصاحبه‌شونده، محیط مصاحبه، نوع مصاحبه و بالأخره متن سؤالات دخیل هستند.

مزایا و معایب روش مصاحبه

• مزایا

– مستقل از وضعیت سواد پاسخگو
– قابل استفاده برای افرادی که رابطه‌ی خوبی با نوشتن ندارند
– قابل استفاده برای افرادی که از نظر نوشتاری ضعیف ولی قدرت بیان خوبی دارند.
– امکان کنترل پاسخ‌ها و پاسخگو
– امکان بررسی واکنش‌های مختلف پاسخگو وجود دارد.
– امکان مراجعه‌ی مکرر به پاسخگو برای تکمیل اطلاعات وجود دارد.
– روش مناسبی جهت کسب ایده، عقیده و نظرسنجی است.

• محدودیت‌ها

– فرآیند مصاحبه زمان‌بر و پرهزینه است.
– گاهی دستیابی به همه‌ی افراد مورد نظر امکان‌پذیر نیست.
– مصاحبه نیازمند رضایت و تمایل پاسخگو و شکیبایی و حوصله‌ی مصاحبه‌گر دارد.
– به‌خاطر زمان‌بر بودن مصاحبه و هزینه‌ی زیاد آن مصاحبه به تعداد کمی مصاحبه‌شونده محدود خواهد شد. بنابراین دامنه‌ی اطلاعات محدود بوده و تعمیم نتایج به گروه‌های مشابه یا بزرگتر دچار مشکل خواهد شد.
– در مصاحبه نظرات ارائه شده جنبه‌ی شخصی قوی دارد و قابل تعمیم نیست.
– گاهی افراد از ابزار نظرات صریح اکراه دارند.
– در مناطق پراکنده (از نظر جغرافیایی) مصاحبه عملی نخواهد بود.

روش پرسشنامه

پرسشنامه ابزاری متداول برای جمع‌آوری اطلاعات است و به دلیل هزینه‌ی ناچیز تهیه، اکثر محققان به استفاده بیشتر از آن روی می‌آورند.
یکی از متداول‌ترین ابزارهای پژوهش پرسشنامه است.
به منظور دانلود رایگان انواع پرسشنامه فارسی در زمینه‌های مختلف می‌توانید به سایتی که در زیر معرفی کردیم، رجوع کنید.
questionaiirel.com

مزایا و معایب روش پرسشنامه

• مزایا

– عدم نیاز به شخص مصاحبه‌کننده، بنابراین عدم تأثیر وجود چنین شخصی
– ساده و ارزان
– سادگی طبقه‌بندی و تجزیه و تحلیل
– دقت بیشتر پاسخ‌ها به واسطه محرمانه ماندن افراد
– امکان انجام مطالعات بزرگ
– یکسان بودن شرایط در زمان تکمیل برای پاسخگوها
– عدم نیاز به شخص مصاحبه‌کننده و عدم تأثیر وجود آن
– عدم محدودیت زانی و مکانی

•  محدودیت‌ها

– عدم قابلیت استفاده برای افراد بی‌سواد
– درک نکردن مفهوم سؤال برای پاسخگویان
– کاهش درصد پاسخ‌های رسیده در پرسشنامه‌های پستی

روش اسناد و مدارک

در برخی از پژوهش‌ها (مانند پژوهش‌های تاریخی، پژوهش‌های تحلیل محتوا، پژوهش‌های کیفی و … پژوهشگر می‌تواند با استفاده از اسناد و مدارک موجود پژوهش خود را انجام دهد.

روش شواهد بالینی

در علوم رفتاری این نوع ابزار گردآوری داده‌ها به ویژه به دلیل نیاز به مداخلات بالینی و در نتیجه ملاحظات اخلاقی و در نتیجه ملاحظات اخلاقی و هزینه نسبتاً بالا بسیار انگشت‌شمار است. اما در عین حال این نوع داده‌ها می‌توانند اطلاعات ارزشمندی را برای محقق فراهم سازند.

در پژوهش‌های آزمایشگاهی که در آن مسائل بالینی مورد بررسی قرار می‌گیرند، مسائلی مانند فشار خون، قند خون، وضعیت هورمون‌های مرتبط با سلامت و استرس و غیره مورد توجه قرار می‌گیرند.

مانند زمانی که به طور مثال یک پژوهشگر در سطح سازمان بخواهد تأثیر جو سازمان را بر روی سطح سلامت کارکنان از طریق انجام آزمایش‌های بالینی مورد بررسی قرار دهد.